لطائف قرآنی (۸)

لطائف قرآنی (۸)

● اسرار تکرار در سوره الرحمن!

در سوره شریف الرحمن آیه کریمه 

"فَبِأَيِّ ءَالَآءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ"۱، ۳۱ بار تکرار شده است. 

خداوند سبحان در این سوره که عروس قرآن نامیده شده، درخطابی به بندگانش بعد از بیان عجائب خلقت، مبدأ و معاد، جهنم و بهشت، در اسلوب سوال تقریری، در فقرات مختلف، آنان را از نعمت‌ها شمرده و می‌فرماید که کدام یک از این نعمت‌های پروردگارتان‌را انکار می‌کنید؟

گفته شد این تکرارها برای بیان و اثبات نعمت‌های مختلف و متعدد است که همراه با ظرائف و لطائفی با ادبیاتی جذاب و دل‌نشین بیان گردید. از جمله لطایف تکرار این آیه در فقرات مختلف این سوره، آن باشد:

یک- ۸ مورد اول تکرار آیه "فبای آلاء ربکما تکذبان"، بعد از آیاتی است که درآن‌ها از عجایب و صنع خلقت و مبدا و معاد سخن رفته است. 

دو- در بخش دوم "فبای آلای ربّ تکذبان"، ۷ بار بعد آیات جهنم، عذاب و شدائد آن آمده و تکرار شده است. که به تعداد درهای جهنم باشد.۲ 

ممکن است گفته شود،چگونه است که جهنم و عذاب آن از نعمت‌ها محسوب شدند؟ 

در پاسخ باید گفت:چون اِنذار در این آیات بازدارنده و دفع کننده آتش و جهنم خواهد بود، خود از بزرگترین نعمت‌ها است.

سع- ۸ بار تکرار بعدی بعد آیاتی است که در باره بهشت و نعمت‌های آن می‌باشد. که به تعداد درهای بهشت است.۳ 

چهار- بعد آن نیز هشت بار بعد آیه "وَمِن دُونِهِمَا جَنَّتَانِ"۴ در توصیف نعمت‌های بهشت عبارت "فبای آلاء ربکما تکذبان" آمده است.

 برخی گفتند این تکرار در بخش آخر سوره مبارکه، شاید اشاره باشد که اگر به فقره‌های اول عمل کرده و شاکر نعمت‌های خداوند بودید، مستحق دو بهشت دیگر هم خواهید شد که هشت بار اشارت به تعداد درهای بهشت به حسب طبقات و مراتب بهشتیان باشد. این برای کسانی است که با اعمال نیک و صالح شکر نعم الهی به جای آورده و با آن ۷ در جهنم را بسته و بهشت های دیگری را برای خود می‌گشایند.

که از الطاف خداوند سبحان باشد که شکر نعمتش نعمت افزون کند. و نیکی را به احسان پاداش مضاعف دهد.

از این رو یکی از لطائف و حکمت شروع این سوره با نام مبارک " الرحمن" که از اسمای حستای الهی است، در همین شمول و وسعت لطف و رحمتش نهفته است که در سراسر سوره رایحه دل‌نشین و روح نواز آن احساس می‌شود و رحمتش را بشارت می‌دهند.  

زوال نعمت اندر ناسپاسی است

اگر فضل خدا بر خود بدانی

بماند بر تو نعمت جاودانی

چه ماند از لطف و احسان و نکویی؟

حرامت باد اگر شکرش نگویی۵

•  حمید احمدی 
•  دوم اردیبهشت. ۱۴۰۴
• -------------------
• ۱- پس كدام يك از نعمت‌های پروردگارتان را انکار مى‌كنيد؟
• ۲- نورالثقلین، ج۴، ص۴۷۱، ح ۲۹۰۴
• ۳- همان و بحار الانوار،ج۸، ص۹۹۲و ۱۲۹-
• ۴-غير از دو بهشت و بستاتی كه ذكر كرديم (لمن خاف مقام ربّه) دو بستان ديگر نزديك دو بهشت پيشين است
• ۵-سعدی، مواعظ، ۳۷.