همراه با پیامبر در آخرین حج! (۸)
نزدیک ظهر است و حاجیان برای اقامه نماز آماده می‌شوند. پیامبر خدا قبل اقامه نماز سوار بر شتر می‌شوند و به میان جمیعت می‌آیند و خطبه‌ای کوتاه در باره لغو ربا و قصاص‌های دوره جاهلی و حرمت ماه ذی‌حجه و حقوق زنان و خبر از ترک دنیا و به امانت گذاشتن دو هدیه ارزشمند یعنی قرآن و اهل بیتش سخن می‌گویند.
موذّن اذان می‌گوید و پیامبر با یک اذان نماز ظهر را می‌خوانند و بلافاصله با همان اذان نماز عصر را اقامه می‌کنند.
●ذکر و حمد خداوند در عرفات
رو به جمعیت می‌کنند و ادامه میدهند:
حالا که در عرفات توقف نمودید، خداوند را حمد کنید و ذکر «لا اله الا الله» را بگویید و تمجید و ثنای خداوند کنید و صد مرتبه «الله اکبر» و «قل هو الله احد» بگویید.
● روز دعا
هر چه‌می‌خواهید، با دعا طلب کنید و در دعا کوشش کنید؛ چون این روز، روز دعا و خواستن است، و از شیطان به خداوند پناه ببرید، برای شیطان دوست داشتنی‌تر از این نیست که شما را در این مکان غافل کند و بپرهیزید از این‌که خودتان را با نگاه کردن به مردم مشغول کنید. سپس فرمودند،این‌گونه دعا کنید:
"اللَّهُمَّ رَبَّ الْمَشَاعِرِ كُلِّهَا فُكَّ رَقَبَتِي مِنَ النَّارِ وَ أَوْسِعْ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ‌الْحَلَالِ وَ ادْرَأْ عَنِّي شَرَّ فَسَقَةِ الْعَرَبِ وَ الْعَجَمِ وَ شَرَّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ اللَّهُمَّ لَا تَمْكُرْ بِي وَ لَا تَخْدَعْنِي وَ لَا تَسْتَدْرِجْنِي يَا أَسْمَعَ السَّامِعِينَ وَ يَا أَبْصَرَ النَّاظِرِينَ وَ يَا أَسْرَعَ الْحَاسِبِينَ وَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِین أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِي كَذَا."
"خداوندا، ای پروردگار همه مشاعر!
مردم را از آتش نجات بده و رزق حلالت را بر من بگشای و بدی‌های فاسقان عرب و عجم و بدی‌های بدکاران از جن و انس را از من دور فرما.
خدایا بر من مکر و خدعه روا مدار و با استدراج۱ امتحان مکن
ای شنونده‌ترین شنوندگان
و ای بیننده‌ترین بینندگان
و ای سریع‌ترین حسابرسان
و ای مهربان‌ترین مهربانان!
بر محمد و اهل‌بیت محمد درود فرست!
و سپس می‌فرمایند:
در حالی که خواسته‌هایتان را برمی‌شمرید، دست‌ها را به سمت آسمان بگیرید و بگویید:
اللَّهُمَّ حَاجَتِي إِلَيْكَ الَّتِي إِنْ أَعْطَيْتَنِيهَا لَمْ يَضُرَّنِي مَا مَنَعْتَنِي وَ إِنْ مَنَعْتَنِيهَا لَمْ يَنْفَعْنِي مَا أَعْطَيْتَنِي أَسْأَلُكَ خَلَاصَ رَقَبَتِي مِنَ النَّارِ اللَّهُمَّ إِنِّي عَبْدُكَ وَ مِلْكُ يَدِكَ نَاصِيَتِي بِيَدِكَ وَ أَجَلِي بِعِلْمِكَ أَسْأَلُكَ أَنْ تُوَفِّقَنِي لِمَا يُرْضِيكَ عَنِّي وَ أَنْ تَسَلَّمَ مِنِّي مَنَاسِكِيَ الَّتِي أَرَيْتَهَا خَلِيلَكَ إِبْرَاهِيمَ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ دَلَلْتَ عَلَيْهَا نَبِيَّكَ مُحَمَّداً صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي مِمَّنْ رَضِيتَ عَمَلَهُ وَ أَطَلْتَ عُمُرَهُ وَ أَحْيَيْتَهُ بَعْدَ الْمَوْتِ حَيَاةً طیبةً.۲
خداوندا حاجاتم را از تو درخواست دارم، اگر آن را به من عطا کنید چیزهایی که به من نداده‌ای زیانی به من نخواهد رساند و اگر آن را از من دریغ کنید، چیزهایی که به من عطا کرده‌ای سودی به حالم نخواهد داشت و آن حاجت، رهایی‌ام از آتش جهنم است.
خداوندا من بنده تو و ملک تو‌ام و ناصیه‌ام در دستان توست! و اجلم به علم توست. از تو درخواست دارم مرا به آنچه رضای توست، موفقم بدار و از من مناسکم را که خلیل تو ابراهیم نشانم داد و پیامبرت محمد مرا بدان راهنمایی کردند، بپذیر.
خدا مرا در زمره کسانی قرار بده که از عملش راضی و عمرش را طولانی و بعد از مرگ به آنها حیات پاک داده‌اید، قرار بدهید.
● برترین ذکرها!
آفتاب روز عرفه به غروب نزدیک می‌شود، پیامبر هم‌چنان در هر فرصتی به ترغیب حاجیان به دعا و آداب این روز بزرگ می‌پردازند.
هنگام غروب رو به جمعیت انبوه می‌کنند و می‌فرمایند:
"برترین و بافضیلت‌ترین ذکر که من و پیامبران قبل از من گفتند این است:
«لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، له المُلکُ و لَه الحَمد و هُو عَلی کُلّ شَی قَدیر.»۳
● روز رهایی از آتش!
کمی درنگ می کنند و ادامه میدهند:
«ما مَن یَوم اَکثر أن یُعیقَ اللّه فیه عَبداً من النّارِ من یَومِ عَرفهِ."۴
خداوند در هیچ روزی به اندازه روز عرفه، بندگان را از آتش دوزخ نمی‌رهاند»
● مباهات خداوند نزد فرشتگان!
و بعد بیان می‌کنند:
«انّ اللّه یُباهی ملائکته عشیة عرفه فیقول: أنظروا الی عبادی أتونی شَعثاً غَبَرا؛۵ خداوند در غروب عرفه نزد فرشتگانش به اهل عرفه می‌بالد و می‌گوید: بندگام را بنگرید! ژولیده و غبارآلود، نزد من آمده‌اند.»
●گناه‌کارترین فرد در عرفات!
و نیز می‌فرمایند: «أَعظَمُ أهلِ عَرَفاتٍ جُرماً مِنِ انصَرَفَ و هُوَ یَظُنُّ أنَّهُ لَن یُغفَرَ لَهُ؛۶ گناه‌کارترین فرد در عرفات کسی است که از عرفات بازگردد، در حالی که گمان می‌برد آمرزیده نخواهد شد.»
● مناجات پیامبر خدا !
در آخرین لحظات حضوردر عرفات، پیامبر در خلوتی به مناجات می‌نشینند و تسبیحات زیر را زمزمه می‌کنند:
"سُبْحانَ الَّذِي فِي السَّماء عَرْشُهُ سُبْحانَ الَّذِي فِي الأَرْضِ حُكْمُهُ سُبْحانَ الَّذِي فِي القُبُورِ قَضاؤُهُ سُبْحانَ الَّذِي فِي البَحْرِ سَبِيلُهُ
سُبْحانَ الَّذِي فِي النَّارِ سُلْطانُهُ سُبْحانَ الَّذِي فِي الجَنَّةِ رَحْمَتُهُ سُبْحانَ الَّذِي فِي القِيامَةِ عَدْلُهُ سُبْحانَ الَّذِي رَفَعَ السَّماء سُبْحانَ الَّذِي بَسَطَ الأَرْضَ سُبْحانَ الَّذِي لامَلْجأ وَلامنجى مِنْهُ إِلاّ إِلَيْهِ."۷
منزه آن خدایی که عرش با عظمت او در آسمان است، منزه است آن خدایی که فرمانش منزه آن خدایی که عرش با عظمت او در آسمان است، منزه است آن خدایی که فرمانش در زمین است. منزه است آن خدایی که در قبرها قضای او جاری شده، منزه است آن خدایی که در دریا راه دارد، منزه است آن خدایی که در دوزخ فرمان‌فرمایی دارد. منزه است خدایی که رحمتش در بهشت است و خدایی که عدالتش در قیامت ظاهر می‌شود.
منزه است خدایی که آسمان را بر افراشت.
منزه است خدایی که زمین را بگسترد. منزه است خدایی که جز به درگاه او پناه و راه نجاتی نیست."
● آخرین دعا در واپسین لحظات حضور در عرفات!
بعد از غروب خورشید در روز نهم ذی‌حجه، حضرت آماده حرکت می‌شوند و مردم را به آرامش دعوت می‌نمایند و در آخرین ترنم عاشقانه، پیامبر چنین دعا می‌کنند:
"اللّهُمّ إنِّي أعُوذُ بكَ منَ‌الفَقْر وَمنْ تَشَتّت الأمر، وَمنْ شَرِّ ما يُحدثُ باللّيل والنَّهار، أمْسي ظُلْمي مُسْتَجيراً بعَفْوك، وأمْسي خَوفي مُستجيراً بأمانك، وأمسي ذُلِّي مُسْتجيراً بعزِّكَ، وأمْسي وَجْهي الفاني مُستجيراً بوَجْهكَ الباقي، يا خَيْرَ مَنْ سُئل، ويا أجْودَ مَنْ أعْطي، جَلِّلْني برَحْمَتكَ، وَألْبسْني عافيَتكَ، وَاصْرفْ عَنِّي شَرَّ جميع خَلْقكَ."۸
خدایا از فقر، از پراکندگی و از شر آنچه در شب و روز پیش آید به تو پناه می‌برم. ظلمم را به پناه عفو تو آورده‌ام و بیمم را به پناهامان تو، خواری‌ام را پناهنده بر عزت تو ساخته‌ام و چهره فانی‌ام را در پناه ذات باقی تو قرار داده‌ام.
ای بهترین کسی که از او درخواست می‌شود!
ای بهترین کسی که می‌بخشد!
امان تو، خواری‌ام را پناهنده بر عزت تو ساخته‌ام و چهره فانی‌ام را در پناه ذات باقی تو قرار داده‌ام.
ای بهترین کسی که از او درخواست می‌شود!
ای بهترین کسی که می‌بخشد!
جامه‌‌ی رحمت و عافیتت را بر من بپوشان و شر همه آفریده‌هایت را از من بگردان.
ادامه دارد
حمید احمدی
---------------
منابع:
۱- در روایتی از امام زین العابدین آمده است که حضرت در رابطه به استدراج فرمودند: اگر خداوند نعمتی را بدهد و تو شکر نعمتش را فراموش کنی، برای مرتبه دوم به تو نعمت می‌دهد و امتحانت می‌کند تا ببیند آیا شکرش را به جای می‌آوری یا باز هم فراموش می‌کنی. اگر باز هم سپاس نگویی، برای مرتبه سوم، یک نعمت دیگر می‌دهد اگر شکر نکردی یکی دیگر می‌دهد.این استدراج است. نعمت دادن فراموشی و غفلت از شکر، در دعای امام نیز آمده است: «اللهم لاتستدرجنی بالاحسان». (بحارالانوار، ج ۷۷، ص ۱۲۷)
۲- المعجم الموضوعی لادعیة المعصومین:، ج۳، رقم ۷۷۸
۳- همان، رقم ۷۹۰.
۴-صحیح مسلم، ج ۴، ص ۱۰۷.
۵- مسند احمد، ج ۲، ص ۲۲۴.
۶- بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۴۲۸.
۷-المعجم الموضوعی لادعیه المعصومین:، ج ۳، رقم ۷۸۰.
۸- همان، رقم ۷۸۸؛ طبرانی، کتاب الدعا، رقم ۸۷۶.