زیارت تجدید عهد با راویان انسان نورانی و نورانیت انسان!
خداوند سبحان فرصت‌ها و زمان‌هایی را به لطف خویش گشود تا آدمی با حضور در اماکنی که تلاقی امر قدسی و زیبایی‌اند یعنی آستان‌های رفیع باریافتهگان به قرب حق و مستغرق در رضوان الهی، آرامش قرین جان‌شان و نورانیت در اندیشه و روح، بهره‌شان باشد و کمال یابند. همانند ماه شریف رجب یا نیمه ماه مبارک شعبان که در آن زیارت پاداشی مضاعف یافته و مؤمنان بدان ترغیب شده‌اند در این منظر و ساحت ،زیارت رشحه‌ای از ملکوت و نشئه دیگری است.
زیارت پیمانی است که از الست به هنگامه گفتگوی خداوند و فرزندان آدم با لبان محبت و زبان دوستی بسته شد. حکایت عاشقانی است که بر میثاق خود با معشوق باقی ماندند و جام هستی به تیرگی شرک، تباهی، کفر و سیاهی ستم نیالودند.
زیارت پیمان با پاکانی است که در معرکه شهادت و جهاد با جهل، تباهی و ظلم و عزت طلبی و هدایت، پیمانه وجود به باده وصول، گلگون ساختند و از سر خویش برخاستند و به سرّ حضرت دوست بار یافتند.
زیارت تجدید عهدی است با راویان انسان نورانی و نورانیت انسان که از ملکوت و معنا روایت کردند و در نهایت قوّت و صداقت بر سر پیمان خویش در بازخوانی پیمان ازلی انسان، جان خویش تسلیم حق نمودند.
زیارت تجلی‌گاه مودت به اقربای رسول مهربانی و پیام آور محبت و انسانیت و هدایت است.
زیارت جلوه دوستی و تولای آل‌الله و حضور عاشقانه در پیشگاه اولیای الهی و یادکرد مقام والای ایشان است .
زیارت انس و محبت با آل نبی صلی الله علیه و آله که منادی "لااسئلکم اجرا الا الموده فی القربی" است.
زیارت در منطق اصحاب عرفان و حکمت، تحصیل خیر و کسب نورانیت و رهایی از اشتغالات و تیرگی‌هاست و با صاف شدن جان و اندیشه و ذهن زائر، نورانیت اولیای الهی را جذب و وجودش نورانی می‌شود. چنان‌چه حکیم بزرگ شیخ‌الرییس ابن سینا در پاسخ شیخ ابو‌سعید ابوالخیر می‌نویسد:
در زیارت و زیارتگاهها و مزار و مرقدهای نورانی اولیای الهی برای زائر استمداد طلبیدن برای تحصیل خیر است و همه وجودش در سلک استعداد و استمداد در می‌آید. و نفس صاحبان مزارهای شریف به جهت مشابهت و مجاورت و قرابتی که با عقول یافته منشأ تأثیر فراوان و کامل‌تری خواهدبود.
چون زائر با جسم و جان به سوی صاحبان مرقدهای منور می‌رود هم بهره‌های جسمانی می‌برد و هم بهره های روحانی.
اما بهره جسمانی این است که زائر با شوق و رغبت و با میل و جهت‌گیری نفس دقیق‌تر و عمیق‌تر است. در این حالت نفس با داشتن قوت و شرافت افزون، به ویژه در مواضع و مکان‌هایی که بارگاه و زیارت‌گاه مزار است، ذهن و حواس انسان از کدورت و تیرگی‌های روز مره پاک و صاف شده و شواغل و خواطر هم وجود ندارد، با ذهنی صاف و آماده و خاطری جمع و آرام، استعداد و آمادگی بیشتری پیدا می‌کند تا از مرز بهره برتری بگیرد.
اما بهره‌های نفسانی که از رهگذر زیارت نصیب انسان می‌گردد، بسیار ارزشمندتر است؛ مانند اعراض و بی‌توجهی به متاع دنیا، حتی طیبات و حلال دنیا و هم‌چنین دور ساختن شواغل و موانعی که او را از مسیر کمال باز می‌دارد و در نتیجه فکر به ساحت قدس جبروت منصرف شده که در پرتو نور و اشراق ربانی در جان و سویدای وجود، تمامی اندوه‌ها و نگرانی‌ها و خوف و حزن‌ها برطرف شده و این نیز خلاصی جان و آزادی دل است.[۱]و فیلسوف متأله جناب میرداماد در قبسات می‌نویسد:
اجتماع نفوس و جان‌های زائران که به انوار الهی و روشنای ملکوتی منور و روشن است فواید فراوانی برای آن وجود دارد؛ همان‌گونه که آینه های شفاف در انتقال اشعه و پرتوهای روشنایی در یکدیگر می‌تابند و از این تعامل اشراقات نورانی به مراتب بیشتر می‌شود.به گونه ای که چشمان ضعیف قدرت دیدن آن را ندارند.[۲]
و از طرفی زیارتگاهها از نگاه اشراقی و عرفانی مولود تلاقی امر زیبا و قدسی‌اند امر اولویت و قدسی در کنار امر زیبا و هنر ، دیانت و صناعت ، معنویت و خلاقیت و یا هنرمندانگی و قداست را می‌توان از ویژگی‌های بنیادین همه فرهنگ‌ها و سنت‌های دینی به ویژه اسلام دانست.
هسته دین‌شناسی امر قدسی را اساس مشترک همه ادیان می‌داند و امر قدسی از تجربه بنیادی‌بنیادی‌تر و تأثیرگذارتر در فرهنگ برخوردار است و نقش موثری در شکل‌گیری فرهنگ‌ها و تمدن‌ها و هویت دینی و ملی دارد.
فرهنگ شیعه میراث زیارت و زائری را بیش از ادیان و مذاهب دیگر در کانون فرهنگ و زندگي خود حفظ کرده است.
زیارت و زیارتگاهها و مرقدهای نورانی محل فیض ربوبی و نزول سکینه‌اند، به همین سبب باریافتهگان به آن مرقدها به میزان درک این حضور و تجمیع دل و اندیشه، سهمی از آرامش، راحتی بال و روح ، سکون و قرار خواهد بود.
چون به حریم ها و آستان‌های رفیعی وارد و در محضر کسانی حضور می‌یابند که وجود‌شان ساحت معرفت الهی و سکونت گاه برکات خداوند است و معادن همه خيرات و اسمای حسنای الهی و حافظان اسرار سرمدی‌اند.
وجود پاک زائران در این مزارهای با تابش و نزول انوار و فیوضات الهی تحت درخشش و برکات آن‌ها خواهد بود. از این رو هر زایری هم حظ و بهره‌ای
از تابش این انوار قدسی و
آرامش و برکات خواهد داشت.
السَّلامُ عَلَىٰ مَحالِّ مَعْرِفَةِ اللّٰهِ، وَمَساكِنِ بَرَكَةِ اللّٰهِ، وَمَعَادِنِ حِكْمَةِ اللّٰهِ، وَحَفَظَةِ سِرِّ اللّٰهِ.[۳]
◇حمید احمدی
۱۱ بهمن ۱۴۰۲
۱۹ رجب ۱۴۴۵
منابع:
۱- رسائل ابن سینا ص۳۳۸.
۲- القبسات، ص۴۵۶.
۳- از زیارت جامعه کبیره