به گزارش پایگاه اطلاع رسانی الاربعین، سیره رفتاری امام جواد (ع) می‌تواند درسی برای ما و توشه‌ای برای آخرت‌مان باشد. ما برای نیل به توسعه و رشد اجتماعی نیاز به یک نقشه راه داریم که محتوای آن را می‌توانیم در آموزه‌های دینی و سبک زندگی اهل بیت (ع) جست‌وجو کنیم. به همین منظور و به مناسبت شهادت این امام معصوم به بیان ٩ شاخص از سیره اجتماعی امام محمد تقی (ع) پرداخته است.
٩ برداشت از سیره رفتاری امام جواد (ع)
تقواى الهى
می‌دانیم که یکى از القاب آن حضرت «تقى» است و این به دلیل جلوه و ظهور خاصى است که تقواى الهى آن امام همام در اجتماع آن روز داشت و جهانى از پاکى و عفاف و تقوا را فرا راه دیدگان قرار داد؛ والا تمامى معصومین برخوردار از صفت تقوا و عصمت الهى هستند؛ چنانکه همه صادق (راستگو)، کاظم (فروبرنده خشم) و زین‌العابدین (زیباترین روح پرستنده) هستند.
همراه ناصالح
دوستان ناباب آینده انسان را در زندگی و اشتغال به خطر می‌اندازند. رفاقت با آنان هم موجب می‌شود انسان اخلاق ناپسند‌شان را بگیرد و هم خود آن‌ها در دوستی خیانت می‌کنند و از پشت به دوست خود خنجر می‌زنند. امام جواد (ع) در این‌باره فرمود: «از دوستی با شخص شرور بپرهیز که، چون شمشیر برهنه است؛ منظره‌اش نیکو و اثر زخمش نازیباست.»
اثر همنشین
انسان‌ها در روابط اجتماعی خود از اخلاق و رفتار نیک یا بد همکاران و دوستان خود تأثیر بسیار می‌گیرند. امام جواد (ع) در این‌باره می‌فرماید: «خوی بد در همراهی با بی‌خردان و نیکویی اخلاق در همنشینی با خردمندان است.»
جود و احسان
معروف‌ترین لقب پیشوای نهم شیعیان جواد است. آن رهبر فرزانه را به دلیل جود و عطای فراوانش به این نام خوانده‌اند که برگرفته از نام‌های زیبای پروردگار متعال است. آن حضرت فرموده‌اند: «نعمت خداوند بر کسی فراوان نازل نمی‌شود، مگر این‌که نیاز مردم به وی بیشتر می‌شود. هر کس که در رفع این نیازمندی‌ها نکوشد و سختی‌های آن را تحمل نکند، نعمت الهی را در معرض زوال قرار داده است.»
صبر و بردباری
امام نهم (ع) در مقابل مصائب و گرفتاری‌های روزگار بشدت شکیبا و بردبار بود. مردی از حضرت جواد (ع) تقاضا کرد که وی را سفارشی کند. امام (ع)
فرمود: «آیا اگر موعظه کنم، آن را پذیرفته و عمل می‌کنی؟» گفت: «بلی.» امام فرمود: «تَوَسَّدِ الصَّبرَ، ...» صبر را تکیه‌گاه و پشتوانه خود قرار بده، ...»
مدارا کردن
امام جواد (ع) می‌فرماید: «انسان با داشتن سه ویژگی پسندیده می‌تواند به مقام خشنودی الهی برسد؛ اول این‌که زیاد طلب آمرزش کند، دوم این‌که نرمخو و اهل مدارا با مردم باشد و سوم آن‌که زیاد صدقه بدهد.» روزی فردی به امام جواد (ع) نامه نوشت و از ایشان خواست تا برایش دعا کند و درباره چگونگی رفتار با پدرش که فردی بداخلاق و از مخالفان اهل بیت است، او را راهنمایی کند. امام در جواب نامه او چنین نوشت: «برایت دعا می‌کنم و از تو می‌خواهم که با پدرت مدارا کنی و موجبات ناراحتی او را فراهم نسازی.»
توجه به علم
سبط بن جوزی می‌گوید: «آن حضرت همانند پدرش، دانشمندی پرهیزکار و زاهد و بخشنده بود.» طبری نیز می‌گوید: «امام جواد (ع) در زمان خود با وجود اندک بودن سن و سال، به پایه‌ای از فضل و علم و حکمت و ادب رسیده بود که هیچ یک از اهل فضل به آن پایه نرسیده بود.» سخنان و مناظرات امام جواد (ع) و حل مشکلات بزرگ علمی و فقهی، تحسین و اعجاب دانشمندان و پژوهشگران اسلامی اعم از شیعه و سنّی را برانگیخته و آنان را به تعظیم واداشته است و هر کدام او را به نحوی ستوده‌اند. به مواردی اشاره می‌کنیم: شبلنجی می‌گوید: «مأمون پیوسته شیفته او بود، زیرا با وجود کمی سن، فضل و علم و کمال عقل خود را نشان داده، برهان (عظمت) خود را آشکار ساخت.»
کدام دوستی؟
دوستی و تعامل با دیگران وقتی که به خاطر خدا و بر پایه هویّت انسانی بنا شده باشد و از رنگ مطامع دنیوی پیراسته باشد، پایدار خواهد ماند، زیرا مبنایش امور ثابت و عامل انعقاد آن رضایت و خشنودی الهی است. این نوع دوستی زمینه رشد و تعالی هویت افراد جامعه را فراهم می‌کند، به‌طوری که همه به بالاترین درجه سعادت و خوشبختی می‌رسند. امام محمد تقی (ع) پیرامون دوستی و رفاقت راستین می‌فرماید: «هر کس در راه خدا برادر و دوست پیدا کند، خانه‌ای در بهشت به دست می‌آورد.» این کلام گهربار دلالت بر آن دارد که دوستی‌هایی که به خاطر رضایت و خشنودی خداوند باشد، رسیدن به بهشت و برخورداری از نعمت‌های اخروی را به دنبال دارد.
اهمیت ادب
این‌که انسان نیک‌رفتاری را با همه ظرافت‌ها و لطایف به نمایش گذارد همان ادب است. پس ادب‌ورزی آرایه‌ای است که عقل بدان آراسته می‌شود. امام جواد (ع) در بیان حقیقت ادب می‌فرماید: حقیقت ادب و تربیت عبارت است از دارا بودن خصلت‌های خوب، خالی بودن از صفات زشت و ناپسند. انسان به وسیله ادب- در دنیا و آخرت- به کمالات اخلاقی می‌رسد و نیز با رعایت ادب به بهشت دست می‌یابد.