به گزارش پایگاه اطلاع رسانی الاربعین، حجت الاسلام و المسلمین دکتر محسن رنجبر، عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی(ره) با بیان اینکه اگر بخواهیم زندگانی و دوران امامت امام سجاد(ع) را در بخش های مختلف جهادی، فرهنگی و سیاسی، تقسیم بندی کنیم، زندگی ایشان شامل سه دوره اسارت، دوره قیام ها و شورش ها و دوره ثبات و آرامش خواهد بود، دورات اسارت ایشان که از عصر عاشورا آغاز و تا مدت کوتاهی ادامه داشت و مهمترین رسالت ایشان دراین ایام ترویج و صدور پیام ها و حقایق عاشورا به مردم بود، به همین دلیل یکی از نکاتی که در منابع تاریخی منعکس و به امام سجاد(ع) متنسب است، بعد روایتگری ایشان از تاریخ عاشوراست، اگر به اخبار ابومخنف در تاریخ طبری مراجعه کنیم، مشاهده می کنیم که اغلب اخبار و وقایع عاشورا توسط امام سجاد(ع) گزارش شده و یا به نقل از ایشان است.
وی ادامه داد: دوره دوم زندگانی ایشان، دوره قیام ها و شورش های بعد از واقعه عاشورا در انتقام و یا واکنش به حادثه عاشورا است که حدود 10 سال به طول انجامید. کسانی که با تاریخ آشنایی دارند، می دانند که یکی از اتفاقات تلخی که بعد از عاشورا در اسلام رخ داد واقعه «حره» در مدینه بود، علت این واقعه نیز آتحریک یزیدیان توسط «بن زبیر» ذکر شده و قیامی که منجر به هتک حرمت مسجد النبی و مسلمین توسط لشکر یزید شد، همانطور که مشخص است ماهیت این قیام، قیام شیعی نیست. نکته مهم در این بین، این است که امام سجاد در این دوره با بزرگواری خویش 400 نفر از اهالی مدینه را پناه داده و در واقع از آسیب بیشتر جلوگیری می کند، ایشان همچنین همانند پدران و اجداد بزرگوارشان، حتی خانواده مروان که از دشمنان امام حسین (ع) بود را نیز پناه دادند.
وی افزود: در مورد حمایت یا عدم حمایت امام سجاد(ع) از قیام توابین ویا قیام مختار که تقریبا پی در پی بود، نص و گزارش صریحی نداریم، اما آنطور که اطلاع داریم، قیام توابین دروان مایه اش بر پایه شرمساری بود، آن ها در واقعه عاشورا و همراهی حضرت سیدالشهدا(ع) کوتاهی کرده و خود را گناهکار می دانستند، آنها در پی جبران برآمدند و تنها هدفشان کاستن از بار گناهانشان بود و در پی حکومت نبودند. اما در خصوص قیام مختار، اگرچه در تاریخ ذکر شده که وی چندین بار مراجعاتی داشته برای گرفتن تایید از امام معصوم و حتی با «محمد بن حنفیه» به عنوان عمومی حضرت زین العابدین(ع) دیدار و ارتباط داشته، اما هیچ گاه حمایت طریحی از امام معصوم در خصوص این موضوع وجود نداشته است.
این کارشناس عنوان کرد: در روایات آمده که حضرت امام سجاد (ع) در این دوران، همچون ائمه پیش از خود اصل تقیه را در پیش گرفتتند تا بر اساس رسالتشان به حفظ جان خود و باقی شیعیان بپردازند، اگرچه بعد از واقعه عاشورا شیعیان حقیقی که تعداد آنها بسیار انگشت شمار بود، متفرق شدند، اما ایشان نسبت به تربیت جمعیت شیعه و سرو سامان دادن به همان تعداد اندک تلاش کردند، به همیت دلیل اصل تقیه را پیش گرفته و نتوانستند مستقیما در قیام شرکت کنند.
البته در روایتی ذکر شده، زمانی که سر قاتلین امام حسین(ع) به خصوص ابن زیاد را نزد امام آوردند، ایشان سجده شکر به جای آورده و مال التجاره آن روز را به شکرانه این اتفاق بخشیدند، لذا این امر که در روایات ذکر شده «مختار توسط حضرت مدح شده» به این دلیل بوده که مختار در شرایطی که هیچکس حاضر نبود قاتلین امام حسین (ع) را به سزای عملش برساند، مختار این عمل را انجام داد.
وی در پایان به بعد علمی زندگانی حضرت امام سجاد(ع) اشاره و عنوان کرد: بخش سوم زندگانی ایشان به بعد علمی حضرت اختصاص دارد ، در واقع دوره سوم زندگی ایشان، دوره ثبات و آرامش بود. دوره ای که در آن رویکرد امام سجاد(ع) نیروسازی و سرمایه گذاری بر روی تربیت شیعیان بود و ایشان از بردگانی که در جنگ ها و فتوحات مسلمین خریداری می شدند و مورد اعتماد دیگران نبودند، با مهربانی و دلسوزی، نیروهای علمی مورد اطمینان می ساختند.
طبق روایات موجود اینکه علمای اهل سنت، اام سجاد(ع) را در زمینه های علمی مدح می کردند، حکایت از به جایگاه رفیع امام سجاد(ع) در زمینه های علمی دارد، ایشان در این دوره به دلیل آرامشی که بعد از ده ها قیام پی در پی در جامعه اسلامی حکم فرما شده بود، جایگاه علمی خودشان را تثبیت کردند.