تجلی قرآن بر قلب انسان کامل در شب قدر
صاحبان ذوق عرفانی و اهل معرفت به حسب آموزه‌های قرآنی عظمت و مبارکی ماه رمضان را به شکوه و عظمت قرآن می‌دانند. همان‌گونه که خداوند سبحان در توصیف این ماه شریف در سوره بقره فرمودند «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ» و در آیه سوم سوره دخان از شب نزول قرآن به عنوان شب مبارک، یاد می‌کند و می‌فرماید «انَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةٍ مُبَارَکَةٍ» و با عنایت به سوره قدر آن شب مبارک، شب قدر می‌باشد «انا أنزلناه فی لیلةالقدر» مفاد این آیات مبین آن است که قرآن در ماه مبارک رمضان در شب مبارک قدر نازل شده است.
حال مبدأ این نزولی که همان تجلی قرآن کریم به صورت دفعی باشد کجاست؟ اولاً بدانیم که نزول به صورت تجلی است که مرتبه‌ای از حقیقت آن تجلی بر زمین نموده است و به بیانی به زمین آویخته شده است نه از عرش یا لوح محفوظ منقطع گشته باشد.
ثانیاً یک طرفش به ید الهی است. لذا فرمودند به آن چنگ زنید که این ریسمان مستحکم الهی است تا به رحمت واسعه‌اش آویخته باشید و نجات یابید.
ثالثاً خداوند تعالی در آیه کریمه سوره دخان و سوره قدر خود را مبدأ نزول قرآن معرفی می‌کند و می‌فرماید «انّا أنزلناه» این سیاق و روش در سخن مبین تفخیم و اجلال این کتاب عظیم است و هم چنان‌چه برخی از اهل معرفت آوردن ضمیر جمع «انا انزلناه» را بر این امر گرفتند که اشاره به آن باشد که حق تعالی به جمیع شئون اسمائیه و صفاتیه مبدأ برای این کتاب شریف است و از این حیث این کتاب قَیّم و عزیز صورت احدیت جمع جمیع اسما و صفات و معرفت مقام مقدس حق به تمام شئون و تجلیات است.(۱)
به بیان دیگر، این صحیفه نورانی صورت اسم اعظم است. از این رو با انسان کامل یعنی پیامبر اعظم الهی و اوصیای حضرت، یعنی امامان معصوم علیهم السلام ، دارای حقیقت واحده است. لذا این دو جدا ناپذیرند. چون حقیقت این دو در حضرت غیب یکی است، گرچه در عالم تفرقه، قرآن و انسان کامل از هم جدا می‌باشند ولی به حسب معنا از یکدیگر جدا نیستند، چنان‌چه امیر مؤمنان علیه‌السلام فرمود «وَ أَنَاکِتَابُ‌اَللَّهِ اَلنَّاطِق؛ من کتاب گویا و ناطقم».(۲)
این همان معنای سخن پیامبر خداست که فرمود «إنّهما لن‌یفترقا حتّی یَردا علیّ الحوض»(۳) لذا تا محشر کبری از هم جدا نمی‌شوند. چون یک حقیقت واحده‌اند.
از دیگر سو آمده است که نزول و تجلی قرآن و نزول ملائک و روح در شب قدر بر قلب انسان کامل بوده و در هر سال در شب قدر این تجلی بر قلب ولی خدا و امام هر عصر است. بر همین اساس است که عارف ربانی‌مرحوم امام خمینی، انا أنزلناه فی لیلةالقدر و سوره قدر را با آیه کریمه سوره احزاب که می‌فرمایند «إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ» را در یک سطح و معنا می‌داند و با تمسک به روایتی از کتاب‌شریف کافی می‌فرماید: امانت به حسب باطن حقیقت ولایت است و به حسب ظاهر شریعت دین یا قرآن و نماز است.(۴)
بنابر این تجلی فرشتگان و جبرئیل امین در شب قدر که فرمود «تنزل‌الملائکه و الروح» بر قلب نورانی و مطهر امام هر عصری است.(۵) خداوند به برکت نزول و تجلی قرآن بر قلب انسان کامل و ولی اعظم، عطری افشاند که رایحه آن در هر شب قدر در هر سال تا به قیامت به مشام می‌رسد. به بیان حکیم متألّه حضرت آیةالله جوادی آملی ما شب قدر را به عنوان یادبود سالگرد آن تجلی بر قلب نبی اعظم گرامی نمی‌داریم بلکه شبی است که رایحه دل‌انگیز این تجلی پرخیر و نعمت و تجلی اسم اعظم و همه صفات الهی است که دل‌ها و جان‌ها را متوجه خود می‌سازد(۶) و راه‌های آسمان را می‌گشاید و ادعیه آدمیان به آسمان صعود می‌کند. لذا هم این تجلی با برکت است و هم این شب و این ماه به برکت آن مبارک شدند و برکت یافتند؛ آن‌قدر با برکت و مبارک و با شکوه و اجلال و جمال بود که در هر سال لیلةالقدر مثل زمان نزول و تجلی قرآن کریم در این شب شریف با شکوه و اجلال ماند تا قیامت.
از سوی دیگر چون فیض و رحمت خداوند در این شب شریف از عرش تا زمین گسترده شده «باسط الیدین بالعطیه»، همه ساعات و دقایق آن شریف و با برکت است و از ۸۰ سال برتر است و آدمی به یُمن عنایت انسان کامل و هدایت او و به برکت تجلی کتاب شریف و مصحف نورانی، می‌تواند یک شبه ره هزار ماهه طی کند و عروج بگیرد.
لذا قرآن و اولیای الهی همه را در این شب به این پرواز و عروج فراخوانده‌اند و در همین شب عظیم و شریف در محضر انسان کامل و مصحف شریف، تقدیر آدمیان مقدر می‌شود و رقم می‌خورد. لذا باید همت بالا داشت و از پیشگاه حضرت حق و با توسل به حقیقت واحده انسان کامل و قرآن کریم از او جمال، کمال، جلالش و هر آن‌چه می‌پسندد و دوست می‌دارد را درخواست کنیم و مکرر طلب نماییم.
- ۱- امام خمینی، شرح دعای سحر
- ۲- وسائل الشیعه ج۲۷ص۳۴
- ۳-محمّد بن حسن، صفّار؛ بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد (ص). ج 1، ص 413
- ۴- آیةالله جوادی‌آملی، تفسیر سوره قدر
- ۵- الکافی، ج۱، ص۲۴۹
- ۶- آیةالله جوادی آملی،تفسیر سوره قدر ، جلسه سوم.
- حمید احمدی حاجیکلائی
- ۳ فروردین ۱۴۰۴
- ۲۲ رمضان ۱۴۴۶