"وَلْيَعْفُوا وَلْيَصْفَحُوا ۗ أَلَا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ ۗ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ. (اعراف،۱۹۹)
رمضان چهارم- عفو و زدودن کینه از جان!
امیرمومنان‌علیه‌السلام:
"بالعَفوِ تُنزِلُ‌الرحمَةُ"(غرر الحكم)
با عفو رحمت [خداوند]فرود مى‌آيد.
خداوند سبحان از ماه رمضان به ماه رحمت یاد می‌کنند و بشارت داده‌اند، هم درب‌های متکثری و متعددی برای ورود به بحر رحمت بی‌انتهایش در این ماه گشوده می‌شود و هم پیوسته و همواره از ساعات و آنات، درهای رحمتش در این ماه عظیم بر بندگانش مفتوح است و هم موانع عروج بندگان با احسان و نیکی‌محدود می‌گردد چون شیطان به غُل و زنجیر افکنده می‌شود.
پس باید همت نمود تا وارد این درهای گشوده خداوندی در این فرصت بی‌بدیل با توسل به اعمال نیک و احسان به خلق و ارتقای درک معانی و معارف حقه شد.
از صاحب دلی پرسیده شد که برای ورود به این باب و شهر رحمت خداوند به چه نیاز است؟
گفت: عفو و بلکه بالاتر زدودن دل از کینه، چون فرمودند: "و لیعفوا و لیصفحوا"
یعنی مرتبه پایین عفو است که گذشتن از غیر و کسی است که در حق ما بدی نموده و خسارتی وارد کرده است و مرتبه بالاترش پاک کردن قلب و دل از بدی اوست تا کینه‌ای در دل نماند که خود بازدارنده است.
اگر به چنین ارزش و درک و حقیقتی رسیدیم، همان خواهد شد که جوانمرد عالم و نماد عفو و صفح، امیر مؤمنان علیه‌السلام فرمودند: "بالعفو تُنزل الرحمه"، برکت و رهاورد این گذشت خود گشودن درب رحمت است، هم برای خود و هم دیگران و جامعه!
حکمت خداوند در این است که با بخشیدن، بخشیده شویم و هم با صفح ، جان خویش پاک سازیم تا عروج نماییم.
سپس گفت: این صفح و دل خالی کردن از کینه، لازمه‌اش استغنای جان است که امکان رسیدن به مرتبت بالاتر و آن نیکی کردن بر کسی که بدی کرده است را میسر می‌کند. چنانچه پیامبر رحمت و آن بزرگ مردان اهل‌بیتش
و تربیت‌شدگان مدرسه الهی‌ایشان؛ فراوان چنین کردند و بلکه از خداوند رهایی و نجات کسی که بدی کرده و موجب آزار و رنجش شده را طلب کردند.
خداوند در وصف نیکان از بندگانش فرمودند: "وَيَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ أُولَٰئِكَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ"
آنان‌که همواره با خوبی‌های خود نسبت به مردم، بدی های آنان را نسبت به خود برطرف می‌نمایند، فرجام نیک آن سرای، ویژه آنان است.(رعد ،۲۴)
گفت: بله با استغنای نفس از غیر خداوند و فقط به رحمت او چشم داشتن و باور به توانایی‌هایی که او لطف کردند و درک و ورود به این مقامات همه به عنایت او ممکن خواهد بود!
چنانچه پس از اظهار استغنا، نور لطف سیمرغ شامل حال مرغان می‌شود. آن‌جا که عنقا در رساله‌الطیر خطاب به مرغان می‌گوید:
" کمال بی‌نیازی موجب عزت می‌شود و زیبایی بخشش موجب بلند نظری و پذیرش است.
پس از آن که میزان ناتوانی خود را در شناخت ارزش ما دانستید پس بر ما سزاوار است تا شما را پناه دهیم که اینجا خانه بخشش و جایگاه نعمت است."
حاجب لطف آمد و در بگشاد
هر نفس صد پرده دیگر گشاد.
شد جهانِ بی‌حجابی آشکار
پس ز نورالنور در پیوست کار.
جمله را در مسند قربت نشاند
بر سریر هیبت و عزت نشاند.
( عطار، منطق‌الطیر، ص۲۵۷)
- حمید احمدی
- ششم رمضان ۱۴۴۶