بانوان اربعینی و تلاش برای ارائه الگوی زن نه شرقی نه غربی
درنشست «زینب کبری، استمرار نهضت حسینی» که در مراسم پیاده‌روی اربعین برگزار شد، جایگاه حضرت زینب(س) به عنوان الگوی زن نه شرقی نه غربی تشریح شد.
نشست «زینب کبری، استمرار نهضت حسینی» از سلسله نشست‌ها و همایش‌های بین‌المللی اربعین، توسط کارگروه بانوان کمیته فرهنگی ستاد اربعین برگزار شد.
در ابتدای این نشست مینو اصلانی، دبیر این نشست به اهداف و سیاست‌های برگزاری این همایش اشاره کرد و گفت: دنیای امروز نیازمند معرفی الگو است و مردم باید با بهرمندی هر چه بیشتر از ساحت فردی، اجتماعی و خانوادگی این الگوها، برای زندگی خود برنامه‌ریزی کنند. از طرفی، تمدن‌ها هم باید بتوانند الگوهای خود را به درستی به دنیا معرفی کنند.
اصلانی با اشاره به اینکه ما الگویی به نام حضرت زینب(س) داریم، افزود: حضرت زینب طبق بیانات رهبر معظم انقلاب، الگوی زن نه شرقی نه غربی است. زنی که با حفظ حریم‌ها می‌تواند هم عفیف و شریف باشد و هم اثرگذار در جامعه. چنین زنی می‌تواند در مرکز تصمیم‌گیری‌های ملت قرار گیرد. در تاریخ هم بانوانی داشته‌ایم که تاریخ را تغییر داده‌اند.
وی با اشاره به اینکه در این نشست به بازخوانی ابعاد شخصیتی حضرت زینب(س) خواهیم پرداخت، افزود: این ما هستیم که با قدم نهادن در این مسیر می‌توانیم آینده دنیا را رقم بزنیم و بگوییم که چه گفتمانی برای مردم انتخاب بشود.
در ادامه لاله افتخاری، استاد دانشگاه به ارائه مقاله خود تحت عنوان «مدیریت حضرت زینب(س) در عاشورا و اربعین» پرداخت و گفت: هر عقل سلیمی، مدیریت در زندگی را تأیید می‌کند. در سیره عملی ائمه، پیامبران و بزرگان نیز مدیریت جایگاه خاصی داشته است. مثلا حضرت موسی(ع)، هارون را جایگزین خودش کرد تا مدیریت بر جامعه صورت بگیرد. خداوند نیز مدبر امور دنیا و آخرت است. در قرآن کریم درباره مدیریت افراد بسیار صحبت شده؛ گاهی از آنان به عنوان خلیفه یاد شده است و گاهی هم به عنوان امام. آیاتی هم داریم که بر مدیریت مرد بر زن یا زن بر مرد دلالت دارد.
وی با تأکید بر اینکه همه اینها گویای این است که مردم به امیر نیاز دارند، افزود: حضور امیر و مدیر در مکتب وحی جایگاه ویژه‌ای دارد. حضرت زینب (س) هم که در خانواده وحی تربیت یافته و دختر مادری است که حلقه وصل امت است، یک الگوی خوب مدیریت است.
افتخاری درباره جنبه‌های مدیریتی سیره حضرت زینب(س) گفت: مدیریت بحران حضرت زینب(س) یکی در زمینه بحران اصلی تحریف تاریخ عاشوراست. بحث دیگر مدیریت آن بانوی بزرگوار، در بحران فرعی اسارت است. ایشان با مدیریت بحران خود در تمام مراحل، برنامه‌ریزی و آموزش دیگران را در پیش گرفتند. ایشان با شجاعت، صبر و ایمان خود هم بر افکار مصیبت‌زدگان مدیریت کردند و هم مدیریت اذهان فریب‌خوردگان را برعهده گرفتند. بنابراین آن حضرت الگوی مدیریت بحران هستند و نشان دادند که بانوان هم با تربیت وحیانی می‌توانند الگو شوند.
سادسه الحلاوی، استاد دانشگاه عراق یکی دیگر از سخنرانان این نشست بود که مقاله خود با عنوان «حضرت زینب(س) و نهضت اربعین» را ارائه کرد. وی گفت: زینب(س) را می‌توانیم در یک جمله خلاصه کنیم و آن اینکه ایشان بهترین امانت‌دار امامت بود.
الحلاوی با اشاره به راهپیمایی اربعین افزود: راهپیمایی که در این ایام صورت می‌گیرد دارای ابعاد متعددی است و از شعائر بزرگ اسلامی به حساب می‌آید. این آیین در ادیان دیگر نیز به استناد قرآن کریم ریشه داشته و در روایات هم داریم که آسمان‌ها چهل شب بر حسین(ع) گریست و خورشید غمگین بود. ما باور داریم که گام‌هایی که برای حسین(ع) برداشته می‌شود رحمت خدا را شامل حال مردم می‌کند.
این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه پرچم کربلا پرچم خداست، گفت: پرچمی که خدا برافراشته هرگز بر زمین نخواهد افتاد و ان‌شاالله سایه‌گستر تمام عرصه‌های گیتی می‌شود.
بخش دیگری از مراسم به ارائه مقاله طاهره همیز با عنوان «ابعاد زندگی حضرت زینب(س) در زندگی و بندگی» اختصاص داشت. وی درخصوص بررسی زندگی و بندگی وجود مقدس حضرت زینب(س) گفت: ایشان بانویی بود که جزو ۱۴ معصوم نبود، ولی کار با عظمت امام معصوم خود را به ثمر رسانده و جهانی را به شگفتی فرو برد.
همیز با تأکید بر اینکه برای تشخیص عظمت شخصیت بانوی تربیت یافته مکتب اسلام به نشانه‌های ذکر شده در قرآن می‌توان مراجعه کرد، گفت: واقعا خطابه حضرت زینب(س) در کاخ یزید قابل تمجید است. این خطبه فرهنگ و حاکمیت ۴۸ ساله معاویه را در شام در هم پیچید. این رفتار پیروزمندانه حضرت زینب(س) باعث شد که کاروان اسرا، برای اربعین به ملاقات حضرت امام حسین(ع) و شهدای کربلا برسند.
سخنران بعدی این مراسم عزت‌السادات میرخانی بود. وی با اشاره به جامعیت شخصیت حضرت زینب کبری(س) که گرفته شده از فرهنگ قرآنی است، گفت: امروز پس از گذشت گام نخست انقلاب، باید گام‌های مؤثرتری برداریم. با توجه به توسعه ابزاری در ترویج اندیشه‌ها، یک حلقه مفقوده داریم که آن فن استدلال است. بحث دیگر این است که فن استدلال قرآنی چه جایگاهی دارد و در نهایت، روش‌شناسی فن استدلال قرآنی اهمیت دارد.
میرخانی با تأکید بر اینکه باید روش‌شناسی حضرت زینب کبری(س) در فن استدلال و فن استدلال قرآنی را بشناسیم، افزود: با این کار می‌توانیم از جهت بینش، منش و روش به سامانی برسیم که دانش‌مان در عصر کنونی بتواند قدم‌های اساسی بردارد.
وی با بیان اینکه ما در حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها این خلأ علمی را در روش‌شناسی داریم، گفت: با اصلاح و پر کردن این خلاء می‌توانیم به یک نیاز ضروری پاسخ دهیم. این هم کار افراد مبتدی فاقد تشخیص فنی نیست.
میرخانی در پایان به دورنمای نگاه حضرت زینب(س) اشاره کرد و گفت: این دورنما در گفتمانش کاملا قابل تحلیل است که نشان می‌دهد برخاسته از مکتب اهل بیت(ع) است. بینش، منش و روش ایشان ما را به دانش می‌رساند و از ظاهر به عمق می‌برد.
در ادامه ارائه مقاله «آگاهی در برخورد با مراسم زیارت اربعین و تأثیر آن در ساختار فکری و اخلاقی جامعه» توسط اقبال، یکی دیگر از سخنران مدعو این مراسم صورت گرفت. وی با بیان این سؤال که آیا زینب(س) را در اسارت‌ها باید مرور کنیم و این مقطع از زندگی این بانوی بزرگوار را ببینیم، گفت: آیا عاشورا فقط یک احساس و اشک و آه است یا باید فراتر به آن نگاه کنیم؟ اگر باور این است که زینب(س) و عاشورا یک مکتب است، باید این مکتب در حوزه سیاسی، اخلاقی و تربیتی، اجتماع و جامعه را برای ما ترسیم کند تا بتوانیم زندگی‌مان را بر اساس آن برنامه‌ریزی کنیم.
سخنران بعدی این نشست علمی، شیدا نیکوروین، استاد دانشگاه بود که در ابتدای صحبت‌هایش به بخشی از سخنان علامه طباطبایی برای بیان جایگاه عظیم زن اشاره کرد و گفت: ایشان زن را به زمین حاصل‌خیز تشبیه می‌کنند، یعنی اگر زن نباشد حیات و تکاثر و تناسل وجود نخواهد داشت.
وی حضرت خدیجه(س)، حضرت فاطمه(س) و حضرت زینب کبری(س) را در صدر فهرست زنان بزرگ دنیا برشمرد و گفت: در جنبش‌هایی چون عاشورا، بحث معاصرسازی شخصیت‌های دینی بسیار اهمیت دارد. علمای ما باید پل مستحکمی میان نسل جوان امروز با سیره عملی ائمه ایجاد کنند تا این معاصرسازی انجام شود. باید اجازه دهیم جوانانمان سوال‌هایشان را بپرسند. در عصر تکنولوژی، فرصت مناسبی داریم که اگر برای آن برنامه‌ریزی نکنیم اوقات اضافی زندگی به فساد و بطالت منتهی می‌شود.
فرشته روح‌افزا، یکی دیگر از سخنرانان این مراسم بود که به ارائه مقاله «سبک زندگی حضرت زینب(س) در ساحت تمدن نوین اسلامی» پرداخت. وی با تأکید بر اینکه تمدن‌های شکل‌گرفته بشری شمایل شکست خورده خود را نشان داده‌اند، گفت: در این میان ما معتقدیم که اسلام، شکل تمدن‌ساز برای نجات بشر در آینده پیش رو است.
وی با اشاره به اینکه آیین اربعین تکرار حرکت زینب کبری(س) است، افزود: تمدن‌سازی اربعین برتر از مثال‌های قرآنی مربوط به گذشتگان نمود یافته است. زینب برای آینده تمدن‌ساز است چون عملکردش فراتر از تمامی زن‌های بیان شده در قرآن است.
در ادامه این نشست مقاله «تبیین نقش خانواده در تربیت نسل ظهور و زینب کبری(س) در امتداد نهضت عاشورا» توسط معصومه ظهیری ارائه شد. وی یکی از خصوصیات حضرت زینب(س) را تربیت نسلی منتظر دانست که مسیر شهادت را در پیش گرفت و افزود: این بانوی بزرگوار در خانواده‌ای تربیت یافته که وجود هفت معصوم را از حضرت پیامبر اکرم(ص) تا امام سجاد(ع) درک کرد. ایشان هم دختر، هم خواهر و هم مادر شهید است. او هم ظلم ستیز است و هم همدلی و همراهی دارد.
ظهیری با تاکید بر اینکه حضرت زینب(س) بانویی بسیار عاقل(عقیله) است، گفت: ایشان در تمام فرازهای زندگی غلبه عقل بر احساس را نمود داده است. امام مهدی(عج) در امتداد حرکت عاشورایی می‌آید که پیام آن را زینب(س) به نسل‌های پسین رساند.
سخنران پایانی این مراسم، نیره قوی، دبیر علمی این نشست بود. وی با اشاره به اینکه در چشم‌انداز قرآنی، نگاه مومن به آخرت است، گفت: ما معتقدیم که زینب کبری(س) همانند امام حسین(ع) مؤمن بود. او در روش خودش از بحران‌ها فرصت‌سازی کرد. در همین کربلا دشمن می‌خواست او را خوار کند، اما او سربلند شد، چراکه انجام تکلیف او زیبایی آفرید.
این مدرس دانشگاه در پایان اضافه کرد: الان این مهم است که آیا من و شمای زن مسلمان تهدیدهای شرق و غرب را که می‌گوید زن در اسلام تحت ظلم است به فرصت می‌توانیم تبدیل کنیم؟ همین جمع اربعین ما یعنی فراتر الگوی شرق و غرب، زینب کبری به عنوان الگوی سوم همچنان زنده است.
