به گزارش پایگاه اطلاع رسانی الاربعین، شیوع کرونا در جهان و به ویژه منطقه تأثیر بسیاری روی برنامه‌های مذهبی و فرهنگی گذاشت و سفرهای زیارتی را نیز لغو کرد.
سفر به عتبات که در سال‌های گذشته با مذاکرات ایران و عراق رونق گرفته بود و روزانه تا حدود ۲ هزار نفر در قالب کاروان‌های سازمان حج و زیارت به عتبات مشرف می‌شدند، از اواخر سال گذشته به طور کامل متوقف شد و همچنان نیز هیچ اعزامی به عراق در قالب کاروان زیارتی صورت نمی‌گیرد و عراق مرزهای خود را برای جلوگیری از کرونا بسته است.
رکورد اعزام به عتبات در اوایل دهه ۹۰ شکسته شد
سفر به عتبات در سال‌های گذشته آنقدر رونق گرفته بود که در اوایل دهه ۹۰ با توجه به اینکه تمام اعزام‌ها از سوی سازمان حج و زیارت و شرکت شمسا صورت می‌گرفت، در هر سال یک میلیون زائر عتبات بدون زوار اربعین داشتیم.
کم کم با تقسیم وظایف و اعطای مجوزها برای اعزام‌های خارج از سیستم سازمان حج و زیارت، این سفرها کاهش یافت و از کنترل سازمان حج و زیارت خارج شد. با این وجود، همچنان یکی از مقاصد اصلی سفرهای زیارتی، عتبات عالیات در عراق بود و کاروان‌های بسیاری برای تشرف به حرم سیدالشهدا (ع) به ویژه در ایام مناسبتی به این کشور اعزام می‌شدند؛ طوری که گاهی ظرفیت کاروان‌ها تکمیل می‌شد و دیگر امکان پذیرش زائر در کاروان‌ها وجود نداشت.
افزایش هزینه سفر به عتبات با وجود حذف هزینه ویزا
البته در آن دوران با توجه به پایدار بودن نرخ ارز، سفر به عتبات همچون سال‌های اخیر گران نشده بود و افرادی که به صورت هوایی قصد تشرف به عتبات را داشتند، شاید هزینه سفر آنها حدود یک میلیون و ۵۰۰ تا ۲ میلیون تومان می‌رسید.
این هزینه برای سال‌های دور هم نیست؛ بلکه در سال ۹۵ و ۹۶ زوار با چنین مخارجی به عتبات سفر می‌کردند، اما یکباره با افزایش نرخ ارز، سفر به عتبات هم گران شد؛ طوری که در دو سال گذشته، این سفر معنوی به صورت هوایی با هزینه بیش از ۴ میلیون تومان نیز صورت گرفت و عاشقان حسینی با افزایش دو برابری هزینه‌های سفر به عتبات روبه‌رو شدند.
این امر در حالی است که فروردین ۹۶ با مذاکرات مسؤولان ایران و عراق، هزینه ویزا برداشته شد و دیگر برای اخذ ویزا، زوار نیازی به پرداخت هزینه نداشتند. در واقع، حدود ۴۰ تا ۵۰ دلار از هزینه سفر به عتبات نیز کاهش یافت.
با این وجود، مصطفی قاسمی، مدیر عامل شمسا می‌گوید: اگر فرض کنیم سالانه ۶۰۰ هزار نفر به عتبات مشرف شوند و مستقیم به صرافی یا بانک‌ها مراجعه کنند، عدد زیادی ارز هزینه می‌شود؛ حداقل یک هزار دلار برای هر نفر. در حالی که در حوزه عتبات با مدیریتی که صورت می‌گیرد، سرانه زائر به این حوزه حداکثر ۱۷۰ دلار است.
اعزام ۲۵۰ هزار زائر در نیمه اول سال گذشته
با همه فراز و نشیب‌های قیمتی در حوزه سفر به عتبات، این سفر معنوی از اواسط سال گذشته با مشکلاتی روبرو و ناآرامی‌ها در عراق موجب شد تا اعزام‌ها کاهش یافته و کمتر زائری نیز به عراق سفر کند. البته در نیمه اول سال ۹۸ حدود ۲۵۰ هزار نفر به عتبات سفر کردند و در ایام اربعین نیز که سفرهای زیارتی متوقف می‌شود، به گفته حسین ذوالفقاری، رئیس کمیته اربعین بیش از ۳ میلیون ایرانی در ایام اربعین عازم عراق شدند.
کم شدن کاروان‌های عتبات پس از اربعین و ادامه ناآرامی‌ها در عراق
حضور پرشور مردم ایران در پیاده‌روی اربعین با وجود برخی ناآرامی‌ها، توطئه‌های دشمنان اسلام برای برهم زدن روابط ایران و عراق را تحت تأثیر قرار داد؛ اما باز هم پس از اربعین، تعداد زائران عتبات کاهش یافت؛ به حدی که حدود یک ماه پس از اربعین به دلیل وضعیت عراق سفر به عتبات متوقف شد و از آذرماه با رعایت مسائل امنیتی فقط سفرهای هوایی برقرار شد. البته با توجه به هزینه‌های سفر، کاهش تعداد زوار، دور از انتظار هم نبود؛ چرا که بیش‌تر زائران در قالب سفر زمینی به عتبات سفر می‌کردند و با وضعیت آن دوره، سفر زمینی هم برقرار نشده بود.
از آذرماه تا اواخر بهمن که سفر به عتبات فقط به صورت هوایی انجام شد، تعداد کاروان‌ها نیز محدود بود؛ به طوری که در طول ماه شاید ۲۰ کاروان به عتبات مشرف می‌شدند. پس از مدتی با مذاکرات دو کشور و موافقت شورای عالی امنیت ملی، سفر زمینی به عتبات نیز از ۲۶ بهمن برقرار شد. به گفته مدیرعامل شمسا، ۱۵ کاروان برای مرحله نخست پیش‌بینی شد که ۱۰ کاروان به صورت زمینی و ۵ کاروان نیز به صورت هوایی به عتبات مشرف شوند.
حسرت ۳۰ هزار زائر برای تشرف به عتبات در نوروز ۹۹
با ازسرگیری سفر زمینی به عتبات در کنار سفر هوایی، به نظر می‌رسید اعزام‌ها قرار است به حالت عادی بازگردد و به مرور زمان تعداد زوار بیش‌تری به کربلا مشرف شوند؛ چرا که در همان زمان، پیش‌ثبت‌نام عتبات نوروزی نیز در حال انجام بود و به گفته علیرضا رشیدیان، رئیس سازمان حج و زیارت در ۱۰ روز نخست آغاز ثبت‌نام بیش از ۳۰ هزار نفر آمادگی خود برای تشرف به عتبات در ایام نوروز را اعلام کرده بودند.
اعزام ۴۰۰ زائر در ۵ روز به صورت زمینی/ سفر زمینی به عتبات کمتر از یک هفته پس از برقراری متوقف شد
سفر زمینی به عتبات برقرار شد و در ۵ روز نخست بیش از ۴۰۰ زائر به عتبات مشرف شدند، اما به یکباره شیوع کرونا موجب توقف سفرهای عتبات شد، عراق مرزهای خود را بست و دیگر اعزامی صورت نگرفت و با این اقدام حرم‌ها خلوت‌تر از هر زمان دیگر شد.
همچنین زائرانی که برای ایام عید خود را آماده می‌کردند تا در کربلا حضور داشته باشند، با توجه به برنامه عراق و ممنوعیت‌های اعمال شده، ساک‌های خود را زمین گذاشتند و در دل حسرت خوردند. تمام پروازها لغو و سفرها بی‌سرانجام و ناممکن شده بود.
نپذیرفتن زائر خارجی از سوی استاندار نجف و کربلا
شیوع کرونا در عراق، پس از مدتی موجب تعطیلی مراکز مختلف و حتی قرنطینه شهرهای زیارتی به ویژه نجف و کربلا شد. در روزهای نخست شیوع کرونا، حتی حرم حضرت امیرالمؤمنین (ع) بسته شد و زوار فقط امکان تشرف تا ایوان نجف را داشتند، اما این تعطیلی یک روز هم ادامه نیافت و با دستور مراجع، حرم علوی دوباره پذیرای زائران شد.
پس از مدتی مسؤولان حج و زیارت برای برقراری سفر به عتبات، دستورالعمل‌هایی با همکاری وزارت بهداشت تدوین و برای ازسرگیری سفر به عتبات برنامه‌ریزی کردند. پیشنهادهایی به طرف عراقی داده شد، اما استاندار نجف و پس از آن استاندار کربلا از نپذیرفتن زائر خارجی خبر دادند. آنها حتی در مناسبت‌های مختلف همچون نیمه شعبان، ماه رمضان و شب‌های قدر، ایام حج و اعیادی همچون قربان و غدیر هم اجازه اعزام زوار به عتبات را ندادند و حتی مردم عراق هم با قرنطینه شهرهای کربلا و نجف روبه‌رو شدند. آنها هم به عنوان شهروندان عراقی نمی‌توانستند در برخی ایام زیارتی به این حرم‌ها مشرف شوند.
سفر به عتبات فعلا برقرار نمی‌شود
در حالی که کسی پیش‌بینی نمی‌کرد کرونا همچنان ادامه داشته باشد و مسیر تشرف به کربلا بیش از ۶ ماه بسته بماند، هم‌اکنون نزدیک ایام اربعین هستیم و مرزهای عراق همچنان بسته است. به گفته مسؤولان کشورمان با توجه به ادامه شیوع کرونا به نظر می‌رسد طرف عراقی از پذیرش زائران خارجی همچنان معذور باشد و با توجه به نبود زیرساخت‌های لازم، اربعین فقط برای مردم عراق برگزار شود.
با این وجود، مسؤولان کشورمان درصدد برقراری سفر به عتبات هستند. هرچند به گفته محمد آزاد، سرپرست معاونت عتبات سازمان حج و زیارت سفر به عتبات فعلا برقرار نمی‌شود و ازسرگیری اعزام‌ها در گرو موافقت طرف عراقی و همچنین ستاد ملی مبارزه با کروناست. با این حال ما پروتکل‌هایی برای ازسرگیری سفرها آماده کرده‌ایم.
البته با توجه به شیوع کرونا و افزایش مبتلایان به این ویروس، آنطور که به نظر می‌رسد اربعین امسال زائران کشورمان امکان سفر به عتبات ندارند و تا مهرماه سفر به عتبات نیز برقرار نخواهد شد.
هم‌اکنون بیش از ۶ ماه از توقف سفر به عتبات می‌گذرد و با روند پیش‌رو ممکن است سفر به عتبات نه تنها تا اربعین بلکه تا پایان مهرماه و حتی سال جاری نیز برقرار نشود. حسرت زیارت سیدالشهدا (ع) در دل عاشقان مانده است، اما فعلا چاره‌ای نیست.