ضرورت

نظر به اهمیت رعایت بهداشت جهت پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های واگیردار و حفظ سلامت، رعایت برخی نکات در طول سفر، از اهمیت شایانی برخوردار است. عمل به نکات بهداشتی و توصیه آن به همراهان، سفری پربار، معنوی و همراه با صحت و سلامتی را به ارمغان می‌آورد.

پیش از سفر

پیاده‌روی

پیاده‌روی منظم چند روز قبل از سفر، کمک می‌کند تا پای زائر به پیاده‌روی‌های طولانی عادت کند.

بیماری‌های مزمن

* زائرانی که مبتلا به بيماری مزمن از قبيل صرع، ديابت، فشار خون و... هستند، حتماً پزشک معالج خود را در جريان قرار دهند. اين زائران، سوابق پزشکی خود را به طور کامل همراه داشته باشند.

* به طور کلی همه زائران مناسب است جهت اطمینان از سلامت خود، پیش از سفر به پزشک و دندان‌پزشک مراجعه نمایند.

تزریق واکسن

جهت جلوگیری از ابتلا به بیماری‌ها، توصیه می‌شود پیش از سفر و در فاصله زمانی مناسب تا سفر، نسبت به تزریق واکسن‌های ذیل اقدام شود:

واکسن مننژيت

لازم است به موقع جهت تزريق واکسن مننژيت (از نوع جديد) اقدام شود، در اين خصوص:

• واکسن بايد حداقل 10 روز قبل از خروج از کشور تزريق شود تا مؤثر باشد؛
• اگر ظرف 2 سال پیش از سفر، این واکسن تزريق شده، نياز به تزريق مجدد واکسن نیست؛
• اگر تزريق واکسن در زمان اصلی آن ميسر نشده، در هر زمان که ميسر شد، تزريق انجام شود.

واکسن آنفلوآنزا

تزريق واکسن آنفلوآنزا به ويژه در شرايط و بيماری‌های قلبی، ريوی، آسم، سابقه آنفارکتوس قلبی، نارسايی کبد و کليه، ديابت، بيماری مزمن و افراد بالای 50 سال مورد تأکيد قرار گرفته است.

واکسن هپاتیت آ

* تزریق این واکسن برای ایمنی‌زایی حداقل به دو دوز و شروع تزریق، حداقل یک ماه قبل از سفر نیاز دارد.

* بهتر است همه زائران 15 تا 45 سال، مبتلایان به بیماری‌های مزمن کبدی، بیماران تالاسمی و هموفیلی  پس از انجام آزمایش ایمنی هپاتیت آ، در صورت لزوم نسبت به تزریق این واکسن اقدام نمایند.

* ایمنی این واکسن به مدت حداقل 51 سال و احتمالاً برای تمام عمر فرد باقی می‌ماند.

دارو

* در طول مسیر، جایگاه‌هایی از سوی هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، جمهوری عراق  و برخی نهادها و سازمان‌های عمومی و مردمی تعبیه شده که خدمات بهداشتی و پزشکی را به زائران ارائه می‌کنند.

* با این وجود، همراه‌داشتن برخی اقلام دارویی از قبیل قرص‌های سرماخوردگی، ضدحساسیت، ضد التهاب پوستی (برای جلوگیری از عرق‌سوز شدن) از قبیل پودر تالک، کرم کالاندولا، هیدروکورتیزون جلدی یا ویتامین AD می‌تواند مفید باشد.

* زائران لازم است داروهای اختصاصی خود را حداقل برای مصرف ده روز به همراه نسخه‌های مربوط و نظر پزشک معالج همراه داشته باشند.

* زائران می‌بایست در صورت نیاز به صندلی چرخ‌دار، آن را با خود بیاورند.

هنگام سفر

توصیه‌های عمومی

* برای حفظ سلامتی خود، همراهان و سایر زائران، از مصرف دخانیات و سیگار خودداری شود.

* در صورت امکان از عصا در پیاده‌روی استفاده شود که مقدار زیادی از وزن بدن را از مفاصل و زانوها کم می‌کند.

* از حمل بار اضافه، خصوصاً در دست‌ها پرهیز شود.

* اگر از بخش کناره و غیر آسفالت جاده حرکت شود، کمتر خسته‌کننده است و پای زائران هم کمتر اذیت می‌شود.

* داشتن کلاه، به دلیل تغییرات آب و هوایی بسیار کمک‌کننده است. مناسب است در فصول سرد، کلاهی انتخاب شود که گوش‌ها را هم بپوشاند. در فصول گرم نیز اگر لبه‌دار باشد، برای در امان‌بودن از آفتاب و نور شدید بهتر است.

* جهت پیشگیری از انتقال بیماری و همچنین مشکلات تنفسی ناشی از هوای آلوده از ماسک استفاده شود و هنگام عطسه و سرفه نیز دهان و بینی پوشانده شود.

* با توجه به کثرت جمعیتی که در مسیر نجف تا کربلا تردد می‌کنند، سطح بهداشت وضعیت چندان مناسبی ندارد و سرویس‌های بهداشتی (حمام و توالت) خیلی تمیز نیست. لذا توصیه می‌شود در کوله همراه زائر، یک صابون موجود باشد. باید در نظر داشت شستن دست به تنهایی مهم‌ترین گام در پیشگیری از انواع بیماری‌هاست.

* از آنجا که گاهی آب برای شستن دست‌ها بعد از استفاده از سرویس‌های بهداشتی، بعضاً مایع دستشویی و آب برای شستن دست‌ها کم است، بهتر است تعدادی دستکش یکبار مصرف همراه باشد تا اگر آب نبود یا سرد بود، با استفاده از آن نگرانی نظافت دستان برطرف شود.

* حتما بعد از صرف غذا، ظروف یکبار مصرف در سطل زباله قرار داده شود.

* استراحت بعد از غذا به مدت یک‌ساعت سفارش می‌شود، چون پیاده‌روی زیاد بعد از صرف غذا موجب ضعف دستگاه گوارش و سوء هاضمه می‌شود. اما بلافاصله بعد از صرف غذا نباید خوابید.

* در فصل‌های سرد، گرم نگه‌داشتن سر به شکل گذاشتن کلاه و بستن سر با چفیه یا دستار، مخصوصاً موقع خواب توصیه می‌شود.

* زائر در صورت احساس تپش قلب و سرگیجه، باید سریعاً به حالت درازکش و بی‌حرکت درآید و در صورت امکان، پاها را بالاتر از سطح بدن قرار دهد تا به حالت عادی بازگردد.

* اگر ماهیچه‌های پا گرفت، باید با چوب‌دستی به آرامی به کف پاها زد و کمی استراحت نمود.

مشکلات متداول

تغذیه

* تا زمان عدم احساس گرسنگی، غذا میل نشود.

* در صورت داشتن سابقه آلرژی و حساسیت‌های غذایی از مصرف غذاهای سرخ شده و حاوی ادویه زیاد خودداری شود.

* از مصرف غذاهای خیلی چرب یا خیلی سرخ‌شده و نیز نوشیدنی‌های خیلی سرد اجتناب شود. تا حد امکان، غذای سبک و مطابق ذائقه مصرف شود.

* از پرخوری، درهم‌خوری، مصرف خوراکی‌های ناآشنا و غذاهای مانده پرهیز شود.

* از لیوان شخصی یا یکبار مصرف استفاده شود.

* از آب‌های موجود در ظرف‌های روباز و آلوده استفاده نشود، بلکه باید از آب‌های سالم و بسته‌بندی‌شده استفاده کرد.

تاول پا

* کفش باید اندازه پا باشد. همچنین برای اطمینان از صاف و بدون برجستگی بودن سطح داخلی کفش یا پوتین، درون آن دست کشیده شود.

* پای مرطوب زودتر تاول می‌زند، پس باید پا و کفش را خشک نگه داشت.

* اولین نشانه شروع تاول پا، قرمزشدن پوست است. با دیدن این علامت، روی پوست آزرده چسب انداخته شود تا از سایش بیشتر کفش به پوست جلوگیری شود.

* اگر پای زائری زیاد تاول می‌زند، سعی کند دو جوراب روی هم بپوشد.

* چسب‌زدن روی جاهایی که احساس تاول می‌شود، به عنوان پوست دوم، پوست اصلی را حفاظت می‌کند. مراقبت شود چسب در حین چسبیدن به پوست چروک برندارد یا دو نوار چسب کنار هم روی یکدیگر نیفتد، زیرا برجستگی‌های به وجود آمده، می‌تواند موجب تاول شود.

* اگر تاول کوچک باشد بهتر است کاری به آن نداشته و جهت کم‌کردن اصطکاک، روی آن با کمی پماد چرب شود. اگر تاول کمی بزرگ‌تر است، کافیست روی آن پانسمان شود.

* تاول بعد از مدتی خودبه‌خود پاره می‌شود، ولی نباید با دست، آن را پاره کرد.

* اگر پوست روی تاول پاره شد، باید پوست را بر روی آن برگرداند تا از زخم آن محافظت کند، سپس کمی پماد ضدعفونی‌کننده بر روی آن مالید و آن را با پارچه تمیز باندپیچی کرد.

* هرگز نباید روی تاول را پوشاند، مگر در صورتی که در معرض سایش با چیزی مثل کفش باشد.

عرق‌سوزی پا

* لباس زیر مناسب، گشاد و با الیاف نخی به تن شود.

* قبل از حرکت، موضع در معرض عرق‌سوزی با پماد زینک اکساید، چرب، یا از پودر بچه یا پماد کالاندولا استفاده شود.

* هرگز محل سوزش با صابون شسته نشود، چرا که چربی پوست را از بین برده و مشکل را تشدید می‌کند.

گرمازدگی

* با توجه به گرمای هوا در طول روز (به ویژه در فصول گرم)، ممکن است برخی زائران دچار گرمازدگی شوند.

* گیجی، عدم تعادل، سردرد، تهوع و بالابودن دمای بدن از علائم گرمازدگی است.

* درصورت گرمازدگی باید سریعاً خود را به جای خنک رساند و مایعات خنک نوشید و در صورت وجود اسهال ضعف و بی‌حالی به اولین مرکز بهداشتی و درمانی مراجعه کرد.

بیماری‌های عفونی و ویروسی

وبا

وبا یا اِلتور، نوعی بیماری حاد اسهالی است و در برخی موارد باعث از دست رفتن سریع آب بدن می‌گردد؛ در صورتی که درمان نشود، باعث شوک و سرانجام منجر به مرگ می‌شود.

راه‌های انتقال

• تماس مستقیم دست با مدفوع و استفراغ فرد بیمار یا جابه‌جایی وسایل و لوازم آلوده بیمار مبتلا به وبا؛
• خوردن آب و غذای آلوده؛
• خوردن سبزی و میوه که با آب آلوده شسته شده؛
• شست‌وشوی لباس و ظروف غذا در آب‌های الوده؛
• استحمام و شنا در آب‌های آلوده.

 علائم و نشانه‌ها

• افزایش حرکات دودی روده که اولین علامت بیماری است و بیمار، آن را به صورت احساس پری و سروصدا (غرغر) در شکم بیان می‌‌نماید؛
• مدفوع شل و آبکی؛
• استفراغ بدون حالت تهوع قبلی و اُق زدن؛
• عطش و تشنگی شدید؛
• افزایش ضربان قلب، کاهش فشار خون و غیر قابل لمس بودن نبض مچ دست؛ در این مرحله، بدن بیمار به ویژه دست و پای او سر دو نوک انگشتان، زبان و لب‌ها کبود می‌باشد.

راه‌های پیشگیری

رعایت نکات زیر برای پیشگیری از بیماری‏های قابل انتقال به وسیله آب و مواد غذایی از جمله بیماری‏های اسهالی و حفظ سلامت خود و اطرافیان لازم و ضروری است:

• استفاده از آب لوله‌کشی تصفیه شده در تمام مواقع؛
• جوشاندن و سپس سردکردن آبی که از سلامت آن اطمینان نیست؛
• شستن دقیق و صحیح دست‌ها با آب و صابون، قبل از دست‌زدن به مواد غذایی و خوراکی و همچنین قبل از غذا خوردن و بعد از رفتن به توالت؛
• شستن دست‌ها با آب و صابون قبل از تهیه و دادن غذا یا شیردادن به کودک و بعد از تعویض کهنه یا تمیزکردن کودک؛
• اجتناب از آشامیدن آب‌های مشکوک در اماکن و فضاهای عمومی؛
• خودداری از مصرف موادغذایی، آب‌میوه و دیگر مواد خوراکی و نوشیدنی‌های غیر بهداشتی.

آنفلوآنزا

این بیماری یک عفونت ویروسی است که بینی، گلو و ریه را درگیر می‌کند. آنفلوآنزا با سرماخوردگی متفاوت است و علایم شدیدتری دارد.

علائم و نشانه‌ها

علائم این بیماری شامل تب، دردبدن، سردرد، خستگی، بی‌اشتهایی، سرفه خشک، احساس خشکی یا زخم در گلو می‌باشد که به صورت ناگهانی ایجاد می‌‌شوند.

راه‌های پیشگیری

فرد بیمار تا هفت روز می‌تواند، باعث پخش ویروس در فضا شود. پس باید این توصیه‌ها را حداقل یک هفته رعایت کرد تا احتمال ابتلا به آنفلوآنزا کاهش یابد:

• شستن مکرر دستان؛ شایع‌ترین علت ابتلا به آنفلوآنزا لمس چشم، دهان یا بینی با دستان آلوده به ویروس می‌‌باشد، پس باید دست‌های خود را تمیز و از صورت خود دور نگه داشت.
• فاصله از فرد مبتلا به آنفلوآنزا؛
• دوری از دیگران در صورت ابتلا به بیماری؛
• گرفتن دستمال کاغذی جلوی دهان هنگام عطسه و سرفه برای جلوگیری از پخش قطره‌های آلوده به ویروس در فضا.